Toczeniem nazywamy proces obróbki ubytkowej w czasie, którego przedmiot obrabiany wykonuje ruch główny obrotowy (rys. 1.), natomiast narzędzie (nóż tokarski) przemieszczając się równoległe do osi obrotu przedmiotu obrabianego lub do niego prostopadle bądź wykonując oba te ruchy, usuwa naddatek materiału w postaci wióra. Głównym aspektem procesu toczenia jest uzyskanie powierzchni walcowych, stożkowych oraz kulistych.

W procesie toczenia można wyodrębnić różne metody usuwania naddatku materiału w zależności od kierunku realizowanego ruchu posuwowego oraz powierzchni obrabianej. 

Kształtowanie powierzchni obrabianej jest realizowane za pomocą narzędzia tokarskiego w postaci klinowego ostrza.

Metody toczenia

ze względu na położenie osi obrotowej

w zależności od toczonej powierzchni

toczenie osiowe
(wzdłużne)

toczenie promieniowe (poprzeczne)

toczenie powierzchni zewnętrznych

toczenie powierzchni wewnętrznych

W zależności od usytuowania ruchu pomocniczego względem osi obrotu przedmiotu obrabianego wyróżnia się

toczenie wzdłużne zewnętrzne i wewnętrzne
– ruch pomocniczy wykonywany jest równolegle do osi wrzeciona

toczenie poprzeczne zewnętrzne i wewnętrzne – ruch pomocniczy wykonywany jest prostopadle do osi wrzeciona; można tu wyodrębnić toczenie wcinające: kształtowe, przecinanie, toczenie rowków

toczenie poprzeczne zewnętrzne i wewnętrzne – ruch pomocniczy wykonywany jest prostopadle do osi wrzeciona; można tu wyodrębnić toczenie wcinające: kształtowe, przecinanie, toczenie rowków

W zależności od ilości zaangażowanych ostrzy

toczenie jednoostrzowe

toczenie wieloostrzowe

Toczenie kształtowe dzieli się na:

toczenie gwintów zewnętrznych i wew.

toczenie kształtowe
nożem kształtowym

toczenie kształtowe
nożem kształtowym

Podstawowe parametry technologiczne w procesie toczenia

Prędkość ruchu głównego (skrawania) – Vc [m/min]
        𝑉𝑐=𝜋∗𝐷𝑚∗𝑛1000 (2.1)

Prędkość obrotowa wrzeciona obrabiarki – n [obr/min]
𝑛=𝑉𝑐∗1000𝜋∗𝐷𝑚 (2.2)

Czas maszynowy – Tc [min]
𝑇𝑐=𝑙𝑚𝑓𝑛∗𝑛 (2.3)

Objętościowa wydajność skrawania – Q [cm3/min]
𝑄=𝑉𝑐∗𝑎𝑝∗𝑓𝑛 (2.4)

Prędkość ruchu posuwowego – Vf [mm/min]
𝑉𝑓=𝑓𝑛∗𝑛 (2.5)

Posuw na obrót – fn [mm/obr]
𝑓𝑛=𝑉𝑓𝑛 (2.6)

Moc skrawania netto – Pc [kW]
𝑃𝑐=𝑉𝑐∗𝑎𝑝∗𝑓𝑛∗𝑘𝑐60∗103∗(1∗𝑎𝑝𝐷𝑐) (2.7)

Moment obrotowy – Mc [Nm]
𝑀𝑐=𝑃𝑐∗30∗103𝜋∗𝑛 (2.8)

gdzie:
Dm – średnica toczenia [mm]
ap – głębokość skrawania [mm]
Lm – długość drogi skrawania [mm]
kc – opór właściwy skrawania [N/mm2]